تحولی نوین در ارائه خدمات اجتماعی؛ ‌بهزیستی با رویکرد «محله محور» به خانه‌ها می‌آید

مشارکت مردم، سنگ بنای سلامت اجتماعی

به گزارش روابط عمومی بهزیستی خراسان رضوی مهرداد احترامی، جانشین رییس در دبیرخانه سلامت اجتماعی محله محور، «مشارکت مردم» را هسته اصلی و رکن کلیدی طرح‌های نوین سازمان بهزیستی دانست. وی با تاکید بر این رویکرد، سه ستون اصلی طرح سلامت اجتماعی محله محور را چنین برشمرد:
پرونده سلامت اجتماعی (نقشه محله): ابزاری برای شناخت دقیق نیازها و پتانسیل‌های هر محله.
تشکل محلی (سازمان‌های اجتماع‌محور): بستری برای سازماندهی و هدایت مشارکت‌های مردمی.
بانک دارایی محله: محلی برای شناسایی، احیا و تقویت ظرفیت‌های موجود در بطن هر محله.
به گفته احترامی، این سه عنصر در کنار هم، مسیر را برای تعریف و اجرای پروژه‌های عملیاتی هموار می‌سازند. وی مفهوم «سلامت اجتماعی» را فراتر از خدمات سنتی بهزیستی دانست و آن را مرتبط با تمام ابعاد زندگی اجتماعی، روان‌شناختی و محیطی برای ارتقای کیفیت زندگی عنوان کرد.

چهار ستون محوری در قلب طرح «بهزیست محله»

احترامی به تفصیل به چهار ستون اصلی که زیربنای کارگاه‌های سلامت اجتماعی محله محور را تشکیل می‌دهند، پرداخت:

گروه‌های خودیاری: این گروه‌ها با هدف توانمندسازی افراد و ایجاد شبکه‌های حمایتی در محلات، زیر نظر تسهیل‌گران آموزش‌دیده فعالیت خواهند کرد.

شبکه داوطلبان: با ایجاد یک سامانه جامع، افراد داوطلب (حقیقی و حقوقی) بر اساس نیازهای پروژه‌های محلی و با طبقه‌بندی دقیق، به ارائه خدمت خواهند پرداخت.

خدمات حاکمیتی: از طریق مراکز مثبت زندگی، خدمات دولتی و حاکمیتی به طور هدفمند و با هماهنگی سایر دستگاه‌ها به محلات ارائه خواهد شد. احترامی تاکید کرد که با وجود چالش‌های موجود، این رویکرد بر اساس نظر رییس سازمان و وزیر به پیش خواهد رفت.

تشکل محلی: این تشکل‌ها به عنوان محور ارتباطی میان گروه‌های غیردولتی، مردمی و جهادی، نقش حیاتی در انسجام فعالیت‌های محله‌محور ایفا می‌کنند.

طرح «بهزیست محله» به عنوان فاز اولیه این رویکرد کلان، گام مهمی در جهت عملیاتی کردن این مفاهیم است. احترامی از آماده‌سازی یک تفاهم‌نامه ملی با وزارت آموزش و پرورش خبر داد که قرار است به زودی با حضور معاون اول رییس جمهور امضا شود. این تفاهم‌نامه شامل تشکیل کارگروه‌های استانی و محتوای آموزشی برای اقشار مختلف جامعه از جمله بازنشستگان، بانوان و افراد دارای معلولیت خواهد بود.

چالش‌ها و راهبردها: از همپوشانی تا تامین اعتبار

با وجود چشم‌انداز روشن این طرح، احترامی به برخی چالش‌های پیش‌رو نیز اشاره کرد. یکی از این چالش‌ها، همپوشانی فعالیت‌ها در میان دستگاه‌ها و گروه‌های مختلف است. وی بر لزوم ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی بین‌بخشی برای جلوگیری از موازی‌کاری و مشکلات اجرایی تاکید کرد. همچنین، تامین اعتبار برای فعالیت‌های اجتماع‌محور و ضمانت اجرایی طرح‌ها از دیگر نگرانی‌های مطرح شده بود. احترامی با اشاره به سابقه موفق طرح‌هایی چون CBR (توانبخشی مبتنی بر جامعه) در برخی استان‌ها، بر لزوم درس‌گیری از تجارب گذشته و تقویت زیرساخت‌های موجود تاکید کرد.

در پایان، احترامی بر اهمیت نقش تسهیل‌گران در این طرح تاکید کرد و گفت: "اگر تسهیل‌گران نتوانند مشارکت واقعی مردم را برانگیزند و به جای دیکته کردن برنامه‌ها، به نیازهای واقعی محلات پاسخ دهند، این طرح به موفقیت نخواهد رسید." او افزود که هدف نهایی، توانمندسازی مردم و جلوگیری از وابستگی به منابع دولتی است تا محلات خودشان مسیر توسعه را طی کنند. این طرح با رویکرد نوین خود، افق‌های تازه‌ای را برای ارتقای سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی در جامعه می‌گشاید.